Posts

ऑक्सिजन.. प्राणवायू

Image
ऑक्सिजन.. प्राणवायू.. O2 मेरी सासोंमे बसा तेरा ही इक नाम.. माझ्याच काय सर्व प्राण्यांच्या श्वासात ऑक्सिजनच वसला आहे. हेनेगया सालमिनिकोला (Henneguya salminicola) हा जेलिफिशचा चुलतभाऊ सोडला तर प्रत्येक प्राण्याला जगण्यासाठी ऑक्सिजन आवश्यक असतोच. अद्याप तरी आपल्या महाराष्ट्रात ऑक्सिजनसाठी पैसे मोजावे लागत नाहीत. मात्र वायुप्रदूषणासाठी कुप्रसिद्ध असलेल्या दिल्लीमध्ये आज असे बार, पार्लर सुरू झाले आहेत, जिथे जाऊन तुम्ही ३०० रुपये देऊन १५ मिनिटे शुद्ध ऑक्सिजन घेऊ शकता. म्हणजे लवकरच ज्याला परवडेल, केवळ त्यांच्याच सेवेसाठी हा वायू तैनात असणार आहे. 😔 ओझोनचा थर फाटल्याचे देखील आपण ऐकत असतो.. असेच सुरू राहिले तर ऑक्सिजनवर अवलंबून असलेल्या जीवसृष्टीचे भवितव्य काय असेल?? आज डॉ. रिच्याच्या ओटी म्हणजे ऑपरेशन थिएटरमध्ये या ओटूला घेऊ. आपल्या पृथ्वीवरील वातावरणात नायट्रोजननंतर सर्वात जास्त, २१ टक्के ऑक्सिजन असल्याचे आपल्या सर्वांना माहीत असतेच.. मात्र या विश्वात देखील हेलियम हायड्रोजन नंतर ऑक्सिजन हाच तिसऱ्या क्रमांकावरील घटक आहे.😇 मात्र आपल्या सुर्यकुलात सजीवसृष्टीला पुरेल इतका प्राणवायू केवळ

एका कोळीयाने..

Image
एका कोळीयाने.. माशी, मुंगी या कीटकांचा उल्लेख जसा नेहमी स्त्रीलिंगी केला जातो, तसच कोळी हा नेहमी पुल्लिंगी स्वरूपात वापरला जातो. हा कीटक वाटत असला तरी कीटक नाही बरं का! कारण त्याला सहा नाही तर आठ पाय असतात. म्हणून विंचूवर्गीयात त्याची गणना होते. आपल्या शरीरातून ते रेशीम तयार करू शकतात, ज्यामुळे ते एकदम खास बनतात. तब्बल अडीच वर्षे जरी खायला मिळाले नाही तरी काही कोळी जिवंत राहून दाखवतात. किती चिवट ना!! अगदी हेमिंग्वेच्या "ओल्ड मॅन अँड द सी" मधील म्हातारा!❤️ समुद्रात मासेमारीसाठी गेलेला एक म्हातारा महाकाय माश्याशी झुंजताना आपली सगळी अवजारे गमावतो, बहुतेक सगळी शक्ती गमावतो मात्र त्या माश्याला मारूनच परततो.. पु.ल.देशपांडे यांनी या पुस्तकाचा मराठी अनुवाद केला आहे.. "एका कोळीयाने!" मात्र आज आपल्याला मासे मारणारा कोळी नाही तर त्याला जाळे विणन्याची प्रेरणा देणारा कोळी या पोस्टमध्ये रंगवायचा आहे. सहा वर्षापेक्षा मोठे असलेले क्वचित एखादेच बालक असेल ज्याला स्पायडरमॅन बद्दल क्रेझ नसेल. एका तरुणाला कोळी किडा चावतो आणि तो स्पायडरमॅन बनतो ही कथा किशोरवयात असताना एवढी खरी वाट

ज्योतिषाचा पाया

Image
ज्योतिषाचा पाया.. दोन आठवड्यापूर्वीच्या रविवारच्या पोस्टवर एका सज्जन गृहस्थाची कमेंट आली की.. "चला ज्योतिषशास्त्र हे थोतांड आहे असं म्हणता म्हणता आपण मान्य करायला लागला आहात की ज्योतिषशास्त्र हे गणित आहे." कदाचित या गृहस्थाला यानिमित्तानं आपली संस्कृती किती महान आहे हे सांगायचं असेल. त्यांनी दोन गोष्टी समजून घेतल्या पाहिजेत की ज्योतिषशास्त्र, ज्याला आपण एस्ट्रॉनॉमी म्हणू शकतो, ते निर्विवादपणे गणित आहे.. मात्र या गणिताचा वापर करून तयार करण्यात आलेलं फलज्योतिष, ज्याला आपण एस्ट्रॉलॉजी असं म्हणतो, ते निव्वळ थोतांड आहे.😡 सुर्य वगळता आकाशस्थ इतर कोणत्याही ग्रहगोलांचा मानवी जीवनावर कोणताही परिणाम होत नाही. सूर्याचादेखील जो परिणाम मानवी जीवनावर होतो, तो कुणाची कुंडली पाहून होत नाही. दोन वेगवेगळ्या नक्षत्रांवर जन्माला आलेल्या व्यक्ती एकाच जागी थांबल्या असतील तर त्यांना सूर्याची उष्णता एकसमान मिळते.‌🔥 कदाचित या गृहस्थांना हे देखील माहीत नसावं की एस्ट्रॉनॉमी अर्थात खगोलशास्त्राचा जन्म भारतामध्ये नाही तर बाबीलोईन संस्कृतीमध्ये ६००० वर्षांपुर्वी झालेला आहे. आज आपण युक्लिडीयन भूमिती

वासरे.. संवत्सरे

Image
वासरे.. संवत्सरे पंचांगामध्ये अशा काही गोष्टी दिलेल्या असतात की जे आपल्याला खूप गूढ वाटतात. मात्र त्यामध्ये गूढ असं काहीच नसते, असते फक्त गणित. काही हौशी लोकांनी लग्नाच्या पत्रिकेत भौमवासरे वगैरे शब्द वापरलेले असतात. आपल्या हातात पत्रिका आली की आपण फक्त लग्नाची तारीख, स्थळ आणि वेळ पाहतो, तो विषय क्लिअर झाला की बाकी आपल्याला फक्त जेवणाच्या वेळेशी मतलब असतो. त्यामुळे हे भौम वासरे वगैरे काय आहे याचा प्रश्न आपल्याला पडत नाही. असेल बाबा एखादा गोभक्त.. आणि लग्नामध्ये एखादा वासरू बांधलं असेल, आपल्याला काय घेणं!! वासरे म्हणजे दुसरे तिसरे काही नसून वार याचाच समानार्थी शब्द आहे. अनेक वेळा भौम् वासरे देखील लिहिलेले असते आणि पुढे मंगळवार पण दिलेले असते. हे म्हणजे लेडीज महिला असं म्हटल्यासारखे द्विरुक्तीचे उदाहरण झाले मात्र साध्या सोप्या गोष्टी जरा कॉम्प्लिकेटेड केल्या तरच ज्योतिषी मंडळीची हुशारी लोकांना दिसेल ना!! भानुवासरे किंवा आदित्यवासरे(रविवार), इंदुवासरे(सोमवार), भौमवासरे(मंगळवार), सौम्यवासरे(बुधवार), बृहस्पतीवासरे(गुरुवार), भृगवासरे(शुक्रवार), मंदवासरे(शनिवार) अशी आठवड्यातील वारांची न

मधमाशी : टू बी ऑर नॉट टू बी

Image
मधमाशी : टू बी ऑर नॉट टू बी "या पृथ्वीवरून मधमाश्या जर नाहीशा झाल्या तर पुढील चार वर्षांमध्ये मानववंश देखील संपलेला असेल" असं अल्बर्ट आईन्स्टाईन सांगतो.. या वाक्यामध्ये जरा देखील अतिशयोक्ती नाही, कारण मानवाला मिळणाऱ्या अन्नधान्यांपैकी ७० टक्के धान्य मधमाशांद्वारे होणाऱ्या परागसिंचनामुळे तयार होत असते, गाई म्हशींच्या चाऱ्यापैकी ८० टक्के गवत मधमाशांच्या परागसिंचनामुळे जन्माला येते. कपाशीच्या उत्पादनात देखील मधमाशांची महत्वाची भूमिका असते. थोडक्यात सांगायचे तर मधमाशा नसतील तर "खानेको रोठी नय मिलेगा, पेहननेको कपडा नय मिलेगा." म्हणूनच आजवर मानवाव्यतिरिक्त इतर कोणत्या सजीवाचा सर्वात जास्त अभ्यास झाला असेल तर तो सजीव आहे मधमाशी!! मधमाशीबद्दल उपलब्ध माहितीच्या प्रचंड मोठ्या साठ्यातून काही परागकण आपल्यासाठी आज वेचत आहे.. या मधमाश्या पृथ्वीतलावर कधी आल्या असाव्यात? १५ कोटी वर्षांपूर्वीच्या मधमाशीचे जीवाश्म सापडले आहे. सर्व प्राचीन संस्कृतीमध्ये औषध आणि अन्न म्हणून मधाचा वापर केलेला आढळतो. इजिप्शियन संस्कृतीमध्ये मृतदेह टिकवण्यासाठी देखील मधाचा वापर केलेला दिसतो. ९००० वर्

मुंगी: मानवाची प्रतिस्पर्धी

Image
मुंगी: मानवाची प्रतिस्पर्धी होय.. मुंगी मानवाची प्रतिस्पर्धी आहे, कारण वसाहत करणे, आपल्या सोयीसाठी दुसरे प्राणी पाळणे यासारख्या बुद्धिमान म्हणता येईल अशा गोष्टी मुंगी करत असतेच. मुंग्या सर्वात बुद्धिमान कीटक म्हणून ओळखल्या जातात. काही शास्त्रज्ञ तर असे म्हणतात की मेंदू आणि पूर्ण शरीराचे वजन यांच्या गुणोत्तराचा विचार करता मुंग्या या पृथ्वीवरील सर्वात बुद्धिमान प्राणी आहेत. 😳 उत्तर आफ्रिकेत असे समजले जाते की मानवाने शेती करून धान्य जमवणे तसेच घर बांधणे या बाबी मुंगीकडून शिकल्या आहेत. मुंग्या एका ठिकाणी साठविलेले अन्न दुसरीकडे नेताना दिसू लागल्या की लवकरच पाऊस येणार असा अंदाज ग्रामीण भागात बांधला जातो. एक ना हजारो गोष्टी.. अंटार्क्टिका आणि इतर बर्फाळ प्रदेश वगळता पूर्ण पृथ्वी व्यापणाऱ्या मुंग्यांची काही वेगळी माहिती आज आपण घेऊया.❤️ सुमारे १४ कोटी वर्षांपासून, म्हणजे डायनोसोर नामशेष झाले त्या कालखंडाच्या आधीपासून मुंग्या या पृथ्वीतलावर आपले शिस्तबध्द आयुष्य जगत आहेत. दोन लाख वर्षांपूर्वी पैदा झालेल्या बुद्धिमान मानववंशाच्या विविध संस्कृती, धर्म ग्रंथ, लोककथांचा आणि मुंगळा मुंगळा सारख्

गॅरी कास्पारोव्ह: ६४ घरांपलीकडचे व्यक्तिमत्त्व

Image
गॅरी कास्पारोव्ह: ६४ घरांपलीकडचे व्यक्तिमत्त्व . १३ एप्रिलला गॅरी कास्पारोव्हचा साठावा वाढदिवस झाला.. या बुद्धिबळ खेळातील जागतिक विश्वविजेत्याची ओळख ६४ घरांमध्ये त्याने केलेल्या पराक्रमापुरती मर्यादित नाही, किंबहुना तसे असते तर त्यावर लेख लिहायची मी तसदी देखील घेतली नसती. आपण कोणत्याही ऐऱ्यागैऱ्या वर थोडीच लिहीतो, मग या ग्याऱ्या वर आज का लिहीत असेल? कारण बुद्धिबळातील जागतिक अव्वल स्थानावर तब्बल २५५ महिने राहण्याचा विक्रम करणारा गॅरी त्याच्या लोकशाही, मानवी अधिकारांसाठी झपाटून काम करत आहे, प्रसंगी पुतीनसारख्या हुकुमशहाशी पंगा घेत आहे. रशियन हुकूमशाहीला विरोध करणाऱ्या अनेक विचारवंतांचा गूढ मृत्यू कसा होतो हे आपण वर्तमानपत्रात नेहमी वाचत असतो. अशा पार्श्वभूमीवर बुद्धिबळ खेळात अफाट पैसा कमावून सुखाचे आयुष्य जगण्यात ऐवजी गॅरी का विनाकारण सत्ताधीशांना आव्हान देत असतो हे समजावून घ्यायला हवे ना!! सोव्हिएत संघराज्यातील अझरबैस्तान राज्याच्या राजधानीमध्ये, बाकू या शहरामध्ये गॅरी चा जन्म १३ एप्रिल १९६३ रोजी झाला. वडील किम वेनस्टेन हे ज्यू तर आई क्लारा कास्पारोव्हा ही आर्मेनियन. दोघेही इंजिनिअर.

ढेकणाचे संगें.. ढेकणाचे बाजे

Image
ढेकणाचे संगें.. ढेकणाचे बाजे काही वर्षांपूर्वी स्लमडॉग मिलेनियर या चित्रपटाच्या संगीताला ऑस्कर पुरस्कार मिळाला होता. जय हो गाण्यासाठी हा पुरस्कार मिळाल्याचे तुम्ही ऐकले असेल. पण मी सांगतो हे खोटे असणार… परीक्षकांना त्या चित्रपटातील दुसरे एक गाणे जाम आवडले असणार.. रिंग रिंग रींगा.. या गाण्यात ढेकणाने एका ललनेशी केलेले लगट आणि तेव्हा तिने सोडलेले कामुक सुस्कारे याचे वर्णन गुलझार आणि रेहमान जोडीने असे केले आहे की त्यांना ऑस्कर मिळाले त्यात काहीच नवल नाही… मात्र आपण आंबटशौकीन आहोत असे जगासमोर जायला नको म्हणून परीक्षक मंडळींनी जय हो या गाण्याला पुढे केले अशी ढे कूनकून मला लागली आहे. 😎 ढेकणाचे संगें हिरा जो भंगला । कुसंगे वाढला साधू जैसा ॥ भावे तुका हा सत्संग हा बरा । कुसंग हा फेरा चौर्यांशीचा ॥ झुरळ किंवा मच्छर या प्राचीन किटकांपेक्षा अध्यात्मात ढेकूण बऱ्याच अधिक वेळा दर्शन देतो आणि भाव खाऊन जातो. कारण जगातील सर्वात कठीण पदार्थ असलेल्या हिऱ्याला देखील ढेकूण भंग करू शकतात अशी त्यांची महती आहे. असे म्हणतात की हिरा आणि ढेकूण हे एका डब्यात काही दिवस ठेवले तर त्या काळात ढेकूण हिरा हळूहळू